Verstoring door vliegverkeer heeft meestal geen effect op overleving

Nieuwsoverzicht
25-10-2022
Zendergegevens Scholekster openbaar gemaakt
13-09-2022
Symposium Scholekster
04-05-2022
Demografische oorzaken achteruitgang scholeksterpopulatie Schiermonnikoog
14-03-2022
Aanpassingsvermogen in een veranderende wereld
31-01-2022
Scholeksters vermijden verstoorde hoogwatervluchtplaats
27-01-2022
Relatie tussen hoogwatervluchtplaats, foerageergebied en voedsel
01-10-2021
Handleiding voor het kwantificeren van lichaamsconditie
14-09-2021
“Broedkolonie” Scholeksters op Ameland
24-08-2021
Broeddispersie bij Scholeksters
24-08-2021
Verstoring door vliegverkeer heeft meestal geen effect op overleving
23-02-2021
Inefficiënte scholeksters hebben meer last van verstoring
24-09-2020
Hoeveel last hebben wadvogels van vliegtuigen?
04-12-2019
Gevolgen van voedsel specialisatie voor foerageerpatronen
19-11-2019
Scholekster weekend 2020 Groningen
11-11-2019
Overwinteringsgebieden van in Nederland broedende Scholeksters
03-06-2019
Effect van slijtage en verlies van kleurringen op overlevingsschattingen
04-05-2019
Scholekster op het dak
26-03-2019
AviNest App: Nu beschikbaar in de Play Store
25-02-2019
Migratie en overleving van Scholeksters in Nederland
21-12-2018
Is het landbouwgebied een valkuil voor de scholekster?
16-12-2018
Ook in 2018 goed broedseizoen in de Buurdergrie op Ameland
29-11-2018
De eerste bevindingen zenderonderzoek scholeksters in Assen
06-11-2018
Geef je nu op voor het 9e Scholeksterweekend!
16-10-2018
Verslag CHIRP vrijwilligersdag 2018
20-08-2018
Van Vlieland naar Texel, Apeldoorn of Scandinavië en weer terug
18-07-2018
Uitnodiging CHIRP vrijwilligersdag 13 oktober 2018
05-04-2018
Op en neer van Vlieland naar broedgebieden
13-03-2018
IJs Waddenzee zorgt voor lokale verplaatsing gezenderde scholeksters
06-03-2018
Successful winter catches 2018: More than 700 oystercatchers ringed!
13-02-2018
Nature Today: Texelse graslanden trekken scholeksters van Vlieland
11-01-2018
Welke Vliehors-scholeksters weten de weg naar Texel?
27-12-2017
42 scholeksters gezenderd op de Vliehors
06-11-2017
Aankondiging Scholeksterweekend 2018
18-10-2017
Hoe snel en hoog trekken Noordelijke scholeksters?
02-09-2017
Steeds meer zendervogels terug(gevonden) in de Waddenzee
20-08-2017
Verslag CHIRP vrijwilligersdag 2017
26-07-2017
Viermaal is scheepsrecht voor scholekster in Friesland
06-07-2017
Update zendervogels Vliehors
29-06-2017
Overleving en migratie van scholeksters in Nederland
27-06-2017
CHIRP vrijwilligersdag: 19 augustus 2017!
12-06-2017
Update: CHIRP-broedseizoen
09-06-2017
Broedvogels op de Vliehors: Nieuwe zenders en storm
21-04-2017
Wat deden de gezenderde scholeksters afgelopen winter?
13-04-2017
Update CHIRP-scholekster waarnemingen
12-04-2017
Ringaflezingen met BirdRing direct naar Wadertrack!
10-04-2017
Zegt snavelkleur iets over conditie?
16-03-2017
Gezenderde scholekster Wietske teruggevonden
14-03-2017
Woerden valt niet in de smaak bij gezenderde scholekster
07-03-2017
De wintervangsten zijn afgesloten!
23-02-2017
Nieuwe kleurringcodes in Wadertrack
13-02-2017
Vroege Vogels reportage over gezenderde scholeksters
10-02-2017
Productie kleurringstrengen in volle gang
10-02-2017
UvA-BiTS pagina online
10-02-2017
Succesvolle eerste wintervangsten
10-02-2017
Nieuwe kleurringcodes

24-08-2021

Vliegtuigen boven natuurgebied de Vliehors op Vlieland verstoren scholeksters. Toch hebben de huidige vliegbewegingen in de meeste jaren geen effect op de winteroverleving van deze dieren in dit gebied, blijkt uit promotieonderzoek van Henk-Jan van der Kolk van het NIOO. "Dat sluit niet uit dat het bij andere, gevoeligere vogelsoorten wel hun overleving kan beïnvloeden."

Scholeksters op de Vliehors

Menselijke activiteiten zoals vliegverkeer boven een natuurgebied kunnen vogels verstoren. Zo ook in het natuurgebied de Vliehors op Vlieland, waar de Nederlandse luchtmacht met straaljagers en helikopters traint met munitie en explosieven. Daarnaast vliegen er regelmatig kleine sportvliegtuigjes over, afkomstig van het vliegveld op het naburige Texel.

Henk-Jan van der Kolk promoveerde op 23 juni aan de Radboud Universiteit in Nijmegen. Hij heeft onderzocht hoe verstorend de verschillende soorten overvliegende vliegtuigen zijn voor de scholeksters in de Vliehors. Het effect van straaljagers blijkt relatief klein, terwijl grote transportvliegtuigen juist voor veel verstoring zorgen bij deze vogels.

Opvliegende vogels
Van der Kolk volgde de bewegingen van de scholeksters door ze te zenderen, en combineerde deze gegevens met de gps-gegevens van de vliegtuigen. "Bij overvliegende straaljagers en sportvliegtuigen vlogen de scholeksters soms even op en gingen daarna snel weer zitten, maar meestal reageerden de scholeksters helemaal niet. Scholeksters zijn schijnbaar aan deze vliegtuigen gewend."

Helikopters zorgen voor meer verstoring, zegt van der Kolk, door de onvoorspelbaardere bewegingen. "En bij transportvliegtuigen zagen we dat de vogels wel erg verstoord worden en dan naar naburige eilanden vliegen. Deze leiden dus tot de grootste verstoringen."

Langer naar voedsel zoeken
Maar is deze hinder ook schadelijk op langere termijn? "Het zit hem in de energiebalans", zegt Van der Kolk. "Als vogels opvliegen, verspillen ze energie en moeten ze later weer tijd vinden om extra bij te eten. Als je een vogel maar genoeg verstoort, heeft hij niet voldoende tijd om dit energieverschil te compenseren. Als er dus teveel verstoring is zal een vogel op den duur verhongeren."

Rekening houdend met de aanwezigheid van voedsel en de weersomstandigheden, kon Van der Kolk met modellen bepalen of de vliegtuighinder ook effect heeft op de populatie. Het blijkt meestal geen effect te hebben op de winteroverleving van de scholeksters. Wel zag de onderzoeker dat de vogels per dag gemiddeld vijf minuten langer naar voedsel moeten zoeken.

"Dat klinkt als weinig, maar het telt elke dag de hele winter door op. Met de huidige winteromstandigheden, met zacht weer en voldoende voedselaanbod, is er genoeg tijd voor de vogels om een voedselvoorraad op te bouwen. Alleen in extreem koude winters, die samenvallen met een laag voedselaanbod, kan verstoring zorgen voor extra sterfte."

Gesimuleerde extra sterfte en extra foerageertijd door vliegtuigoefeningen op de Vliehors in de winters 2008-2014. Er is geen effect op sterfte, maar vogels moeten wel consistent elke winter iets langer foerageren.

Andere vogels, andere verstoring
De bevindingen kunnen niet een-op-een vertaald worden naar andere wadvogelsoorten, zoals de rosse grutto. Daarvan bleek dat ze gevoeliger zijn voor verstoringen dan scholeksters. Van der Kolk: "Daarnaast moeten we beseffen dat vliegtuigen maar één soort verstoring vormen. Ook de aanwezigheid van wandelaars heeft bijvoorbeeld veel impact."

Proefschrift:
van der Kolk H, 2021. Stay or fly away? Impact of human disturbance on shorebird individuals and populations. PhD thesis, Radboud University. Link